Satranç oyununun temel kurallarını öğrendikten sonra çocukların satranç konusunda gelişmesi için satranç üzerine kapsamlı olarak bir eğitim alması gerekmektedir. Evet, okullarda çocuklarımıza yaygın bir şekilde satranç eğitimi verilmektedir. Ana okulların birçoğunda bile okul öncesi çocuklara satranç eğitimi sunulmaktadır. Okullar da verilen satranç eğitimi çoğunlukla çok kapsamlı olmamakla birlikte sadece temel kuralları öğretmek ve oynatmaktan ibaret olmaktadır. Çocuklar satranç oyununun temel kurallarını öğrendikten sonra çoğunlukla çok severler ve oynamak isterler. Satranç taşlarını hareket ettirmek, rakip oyuncunun taşlarını almak, toplamak eğlencelidir. Satranç oyununu sadece eğlenmek için oynarsak satranç konusunda kendimizi geliştiremediğimiz gibi satrancın bize sunduğu temel beceri kazanımlarından da yararlanamayız.

Okullarda satranç eğitimi genelde haftada bir saatlik dersler halinde verilmektedir ama bu yetersiz olmaktadır. Sınıflardaki dersler çoklu ve genel katılımlı olduğu için satrançta ilerleme zor olmaktadır. Her çocuğun algılaması ve tepkilerinin farklı olduğunu da düşünürsek sportif başarı odaklı bir eğitim olmamaktadır. Elbette her çocuğu satrançta ilerlemesi için zorlayamayız ama ortalama üstünde gelişim gösteren çocuklar ve sportif olarak satranç sporuna devam etmek isteyen çocuklar okul dışında ders olarak desteklenmesi gerekmektedir. Bu durumda tüm ailelerin yaşadığı en büyük sorun iyi bir satranç eğitimi verecek doğru (dikkat ederseniz iyi demiyorum) bir öğretmeni veya doğru bir satranç kulübünü bulmak ve seçmektir.

                  Satranç eğitimi için öğretmen seçerken ilk yapmanız gereken çocuğunuzun yaşıyla birlikte satranç bilgi düzeyini belirlemek olmalıdır. Çocuğunuzun satranç konusunda bilgi ve tecrübesi çocuğunuz için öğretmen seçiminde size rehber olacaktır. Satranç oyuncularını belirli guruplar altında inceleyelim. Guruplar içinde bazı çocuklar ortalama üstünde başarı gösterebilir, böyle çocuklara kademeli olarak daha üst seviyede eğitim aldırılabilir.

1-    Satranç oyununu yeni öğrenmiş,

sadece temel kuralları bilen hiç satranç turnuvalarına katılmamış veya az sayıda turnuvalara katılmış ama rating puanı olmayan veya az puana (0-1300 UKD arası) sahip oyuncular. Bu guruptaki çocuklar genellikle okul öncesi satranç öğrenen veya ilkokulun ilk yıllarında olan öğrencilerdir. Turnuvalara fazla katılım göstermemiş yaşça büyük olsalarda düşük rating puanına sahip olan çocuklar bilgi olarak alt seviyededir.

Bu tür oyuncu çocuklar için her seviyede satranç eğitimi olan satranç antrenörleri ve öğretmenlerini seçebilirsiniz. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus çocuklarla iyi iletişim kurabilen öğretmenler olmalıdır. Özellikle eğitim kurumlarında uzun süre satranç eğitiminde görev almış öğretmenler tercih sebebi olmalıdır. Okullarda eğitim veren satranç öğretmenleri ufak çocuklarla daha bir iç içe olduklarından, onlara yönelik daha kolay eğitim verebilmektedir. Ufak çocuklara eğitim vermek düşünüldüğü kadar kolay değildir. Ana okulu ve ilkokulun ilk yıllarındaki çocuklar oldukça hassas ve oyun odaklı oldukları için öğretmenin ana amacı çocuklara satrancı sevdirerek, sabırlı şekilde eğitim vermesidir. Bu gruptaki eğitimler yarışma odaklı olmamakla birlikte çocukları eğitirken ileriye dönük turnuvalara göre çocukları hazırlamak olmalıdır.

Satranç camiası içinde ileri seviyede eğitimi olan antrenörler ve aktif satranç oyuncusu olarak antrenörlük, öğretmenlik yapan kişilerde mevcuttur. Bu kişiler ufak yaş gruplarına pek fazla yararlı olamadıkları gibi çoğunlukla baskılı çalışma metotlarıyla minik çocukları satranç sporundan soğutabilmektedirler. Unutmayın, her iyi satranç sporcusu iyi bir antrenör, öğretmen olamaz. Ufak yaşlarda çocuklara eğitim verebilmek için sahip olunan bilgiyi doğru şekilde aktarabilmek de önemlidir. Buna dikkat etmeyen birçok aile daha fazla para ödeyerek kötü deneyimler yaşaması öğretmelere karşı önyargıda oluşturmaktadır. Her ailenin beklentileri çok farklı olabilir, hırslı bir şekilde sonuca ulaşmak isteyebilir ama sonuçta çocuklarımızı da çalışmalar için de yıpratmamamız gerekir.

Aktif satranç sporcusu olarak öğretmenlik yapan kişiler genelde büyüklere veya ileri seviyedeki oyunculara yönelik çalışmaları daha iyi yapabilmektedirler.

2-    Satranç oyununu bilen,

satrançta belirli temel kavramları uygulamaya başlamış, turnuvalara düzenli bir şekilde katılan ve orta seviyede rating puana (1300 üstü UKD) sahip oyuncular. Bu guruptaki çocuklar ilkokulun ikinci, üçüncü veya daha üst sınıflarında olan öğrencilerdir. Turnuvalara fazla katılım göstermemiş yaşça büyük oyuncularda düşük rating puanına sahip olabilirler ama bilgi olarak çok gelişmiş sayılmazlar.

Bu tür oyuncu çocuklar için vizyon sahibi üst seviyede (2. Kademe ve üstü antrenörlük sertifikasına sahip) satranç eğitimi olan satranç antrenörleri ve öğretmenlerini seçebilirsiniz. Bu guruptaki satranç oyuncuları başarısız olsa da düzenli olarak satranç turnuvalarına katılmakta ve başarılı olmak için çalışmaktadırlar. Çalışmalar sonucunda amaç üst sıralarda olmak, şampiyonalar kazanmaktır. Bu nedenle eğitim veren satranç öğretmeninin çocukla iyi iletişim içinde olmalı ve onu üst hedeflere motive edebilmelidir. Çok kısa dönemli çalışmalar, sıkça öğretmen değiştirmek çocuklara bir şey kazandırmaz. Bir öğretmen seçimi yapıldıktan sonra sorun yoksa uzun vadeli çalışmak başarıyı getirir. Belirli hedefler konarak eğitimler devam etmelidir. Çocukların başarı seviyesine göre belirlenen hedeflere daha alt seviyelerde ulaşılabilir, bu durumda daha ileri seviyede öğretmen veya antrenörler çalışmak için seçilebilir. Seçilen bir öğretmen uzun yıllar çocuğa eğitim verecek gibi düşünmeyin. Çocukların başarı ve bilgi düzeyi geliştikçe onları daha üst basmaklara çıkarabilecek yeni antrenörleri seçmek gerekir.

3-    Satranç oyununda ileri seviyede,

satrançta belirli başarıları hedefleyen üst seviyede rating puana (1600 üzeri UKD) sahip oyuncular. Bu guruptaki çocuklar satranç oyununun temel eğitimini doğru şekilde almış olup, sportif anlamada belirli başarılar kazanmış, daha zorlu hedeflere varmak için çalışma içinde olan çocuklardır. İlkokul ikinci sınıftan itibaren gelişimine ve başarılarına göre ileri seviye eğitimler alabilirler.

Bu tür oyuncu çocuklar için vizyon sahibi ileri seviyede satranç eğitimi olan veya aktif satranç sporu içinden gelen satranç antrenörleri seçmemiz gerekir. Satranç sporu içinden gelen antrenörler sahip olduğu turnuva tecrübeleri doğrultusunda sporcuları değişik şekillerde geliştirebilirler. Ama her iyi satranç sporcusunun iyi bir antrenör, öğretmen olacak diye düşünmeyin sonra bir çok veli gibi hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz. Vizyon sahibi satranç sporu içinden gelen antrenörler, çocuklarla iyi bir iletişim içinde olursa ve çocuğu da iyi motive edebilirse, eğitim alan çocuklar satranç sporunun başarı zirvesinde olabilir.

Üst seviyede bulunan sporcuların artık yaş durumu önemli değildir. Özellikle okul öncesi satranç eğitimi almış çocukların çoğu satranç turnuvalarına aktif olarak devam ediyorsa ve başarılıysa 8-9 yaşında 1600 puan barajını kolaylıkla aşabilmektedir. Günümüzde bu puan barajı çocukların aldığı eğitimlerle devamlı olarak aşağılara çekilmektedir. Yazılardan anlaşılacağı gibi çocuklarımız ne kadar erken yaşta satranç ile tanışırlarsa başarıları bir o kadar artmakta ve yaşıtlarından hep önde olmaktadır. Küçük yaşlarda sportif başarılara sahip olabilmektedirler. İyi bir satranç eğitimi alırken çocukların sadece sportif anlamda başarılı olması düşünülmemeli, satranç ile birlikte çocukların akademik başarılarınında artacağını unutmayın.

TURGAY ÜLKER

Satranç Antrenörü ve Üst Eğitmen

Yorumlar